Η καταγωγή της σύγχρονης επιστήμης (1300-1800)

Οι διαλέξεις που έγιναν στον τόμο αυτόν έγιναν στο Cambridge το 1948 και φιλοδοξούν να κινήσουν στον ιστορικό κάποιο ενδιαφέρον για τις θετικές επιστήμες και στον θετικό επιστήμονα κάποιο ενδιαφέρον για την Ιστορία. Βέβαια, κανένας δεν μπορεί να περιμένει ότι ένας "γενικός ιστορικός" είναι σε θέση να καταπιαστεί με το θέμα των πιο πρόσφατων εξελίξεων στις φυσικές επιστήμες. Ωστόσο το πεδίο που έχει την πρωταρχική σημασία από τη σκοπιά των πρακτικών στόχων της παιδείας προσφέρεται, αυτό καθεαυτό, αρκετά για να αναλυθεί από τον ιστορικό, και μάλιστα χρειάζεται την παρέμβασή του: πρόκειται για τη λεγόμενη "επιστημονική επανάσταση", η οποία σήμανε για την επιστήμη το τέλος του κύρους όχι μόνο του Μεσαίωνα αλλά και του αρχαίου κόσμου, και έτσι επισκίασε κάθε άλλο φαινόμενο που ακολούθησε την άνοδο του χριστιανισμού. Από μεθοδολογική άποψη, πρέπει να σημειωθεί ότι το ενδιαφέρον δεν συγκεντρώνεται λ.χ. στις μεγάλες προσωπικότητες του 15ου ή του 16ου αιώνα, που προανάγγειλαν μεταγενέστερες θεωρίες, αλλά κυρίως στις αποτυχίες ή τις λανθασμένες υποθέσεις των πρώτων επιστημόνων, στα συγκεκριμένα διανοητικά εμπόδια που έμοιαζαν αξεπέραστα σε ορισμένες περιόδους, στις διαδρομές της επιστημονικής εξέλιξης που οδήγησαν σε αδιέξοδο -πράγματα που ωστόσο άσκησαν επίδραση στην πρόοδο της επιστήμης γενικά